Er bestaan twee vormen van aangezichtspijn: typische aangezichtspijn (ook wel trigeminus neuralgie genoemd) en atypische aangezichtspijn. De overeenkomst tussen beide vormen is pijn in het gezicht maar de verschillen zijn groot, zo ook de verschillen bij de behandeling. Daarom wordt er in de pagina’s over aangezichtspijn steeds onderscheid gemaakt tussen beide vormen.
De behandeling van typische aangezichtspijn
Een aanvalsbehandeling is bij deze vorm van aangezichtspijn niet mogelijk omdat de klachten slechts kort (maximaal 2 minuten) duren. Voordat een behandeling effect heeft, is de pijn al weer weg. De meest effectieve behandeling van typische aangezichtspijn is de frequentie van aanvallen verminderen, een zogenaamde preventieve behandeling.
De behandeling van typische aangezichtspijn rust op 3 pijlers:
- Het vermijden van uitlokkende factoren (triggers)
- Een behandeling met medicijnen
- Pijnbestrijding middels een invasieve behandeling
Het vermijden van uitlokkende factoren (triggers)
Op de pagina oorzaken van aangezichtspijn worden uitlokkende factoren beschreven die kunnen leiden tot een aanval van typische aangezichtspijn. Sommige prikkels zijn te vermijden zoals bijvoorbeeld een aanraking in het gezicht of een ruimte met een airconditioning. Andere uitlokkende factoren zijn moeilijk of niet te vermijden zoals weersomstandigheden en kauwen. Het vermijden van uitlokkende factoren is dus een goede ondersteunende maatregel maar in de meeste gevallen niet afdoende als behandeling.
Een behandeling met medicijnen
Een behandeling met medicijnen is bedoeld om het aantal aanvallen te verminderen en om de hevigheid van de aanvallen te verminderen. Het duurt een aantal weken tot maanden voordat de medicijnen hun optimale effect hebben bereikt.
Niet alle medicijnen werken bij iedereen even goed. Soms neemt ook de werkzaamheid van een bepaald medicijn na verloop van tijd af. Medicijnen die veel worden voorgeschreven zijn:
| Stofnaam | Merknaam |
| Amitriptyline | Tryptizol Nortrilen® |
| Baclofen | Lioresal® |
| Carbamazepine | Tegretol® |
| Clonazepam | Rivotril® |
| Fenytoïne | Diphantoine® |
| Gabapentine | Nortrilen® |
| Oxacarbazepine | Trileptal® |
| Pregabaline | Lyrica® |
De meeste artsen kiezen ervoor om carbamazepine voor te schrijven, daarnaast worden ook baclofen en fenytoïne regelmatig voorgeschreven bij typische aangezichtspijn.
Pijnbestrijding middels een invasieve behandeling
Als de pijn niet langer bestreden kan worden met medicijnen zoals hierboven is beschreven dan kan er worden gekozen voor een behandeling in een hoofdpijncentrum of op een speciale pijnpoli. Er bestaan invasieve ingrepen die ervoor zorgen dat de gezichtszenuw ‘blokkeert’ of ‘beschadigd raakt’. Voorbeelden van dergelijke ingrepen zijn:
- Zenuwblokkade volgens Sweet (ook wel thermolaesie, radiofrequente laesie of thermocoagulatie genoemd, het stil leggen van de pijnprikkeling in de zenuw)
- Operatie volgens Jannetta (aanbrengen van sponsje of stukje piepschuim tussen het bloedvat en de zenuwknoop op de plaats waar het bloedvat de zenuw prikkelt)
- Gamma Knife (zenuwblokkade van de gezichtszenuw door gamma straling)
- TENS (het u zelf toedienen van kleine stroomstootjes naar een elektrode op de gezichtszenuw op het moment dat u pijn heeft)
De behandeling van atypische aangezichtspijn
Het is van groot belang bij de behandeling van atypische aangezichtspijn dat de oorzaak bekend is. Omdat er veel verschillende oorzaken van atypische aangezichtspijn kunnen zijn, zijn de behandelopties ook divers.
De behandeling van atypische aangezichtspijn rust op 2 pijlers:
- Het behandelen van de oorzaak
- Een behandeling met medicijnen
Het behandelen van de oorzaak
Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor deze vorm van aangezichtspijn. Voorbeelden hiervan zijn tandheelkundige problemen zoals een wortelkanaalbehandeling, tandenknarsen (bruxisme) of overbelasting van de kauwspieren. Een andere oorzaak kan zijn KNO-problematiek zoals voorhoofdsholteontsteking, bijholteontstekingen en een scheef neustussenschot.
Het is van belang de onderliggende problemen op te lossen om te kijken of dit voldoende helpt tegen de aanvallen van atypische aangezichtspijn.
Een behandeling met medicijnen
Het resultaat van het gebruik van medicijnen bij atypische aangezichtspijn is meestal teleurstellend. De meest gebruikte medicijnen staan in de onderstaande tabel:
| Stofnaam | Merknaam |
| Amitriptyline | Nortrilen® Sarotex® Tryptizol® |
| Gabapentine | Neurontin® |
| Pregabaline | Lyrica® |
| Venlafaxine | Efexor® |
Ongeveer 70% van de mensen met aangezichtspijn heeft ook last van slaapproblemen. In sommige gevallen krijgt u van uw arts slaapmedicatie voorgeschreven om door de pijn heen te slapen. Het is belangrijk deze slaapmedicatie niet te vaak en te lang te gebruiken omdat uw lichaam hieraan gewend raakt.
Wanneer u teveel en te vaak pijnstillers of andere medicijnen gebruikt tegen hoofdpijn en/of aangezichtspijn dan kunt u medicijn afhankelijke hoofdpijn ontwikkelen. De medicijnen hebben dan een averechts effect en houden uw hoofdpijn juist in stand. Dit geldt ook voor medicijnen die u zonder recept van uw (huis)arts bij de apotheek en drogist kunt kopen.
Overige behandelvormen bij aangezichtspijn
Naast de bovengenoemde (specifieke) behandelingen van typische en atypische aangezichtspijn zijn er ook andere behandelmogelijkheden zoals: fysiotherapie, psychotherapie, manuele therapie en alternatieve behandelvormen (acupunctuur en homeopathie). Op de pagina overige behandelingen wordt hier verder op ingegaan.